1996 yılında başlatılan JSF (Joint Strike Fighter), yani Müşterek Saldırı Uçağı projesi, dünya genelinde birçok ülkenin savunma sanayisine yeni bir boyut kazandırmayı hedefledi. Türkiye, ABD’nin birincil ortak olduğu bu projeye 2002 yılında katılarak, savunma sanayiinde önemli bir rol üstlendi. Anlaşmaya göre Türkiye, 100 adet F-35 savaş uçağı alacaktı ve ilk uçakların 2017 yılında teslim edilmesi planlanıyordu. Türkiye’nin bu projede yedi savunma sanayii firması ile yer alması, ülkemizin teknolojik yeteneklerini geliştirme fırsatı sunmuştu.
S-400 krizi ve Türkiye’nin F-35 programından çıkışı
Türkiye, projedeki ilk F-35 savaş uçağını 22 Haziran 2018‘de teslim aldı. Ancak bu teslimatın ardından, Türkiye’nin Rusya’dan satın aldığı S-400 füze savunma sistemi, ABD ile ilişkileri gerdi. Temmuz 2019’da ABD yönetimi, S-400’lerin NATO savunma sistemleriyle uyumsuz olduğu gerekçesiyle Türkiye’yi F-35 programından çıkardı.
Bu süreçte Türkiye, projeye yaptığı yaklaşık 1 milyar 400 milyon dolarlık harcama için herhangi bir ödeme almadı. Bunun üzerine, Türkiye 2021 yılı ekim ayında 40 adet F-16 Blok 70 ve 79 adet modernizasyon kiti almak üzere ABD’ye başvuruda bulundu. 2024 yılı Şubat ayında, ABD Kongresi’nden Türkiye’ye F-16 satışı için onay çıktı.
F-35 programına geri dönüş ihtimali
ABD yönetimi, F-16 sürecine paralel olarak Türkiye’nin F-35 programına geri dönüş olasılığını gündeme getirdi. ABD Dışişleri Bakan Yardımcısı Vekili Victoria Nuland, 30 Ocak 2024’te yaptığı açıklamada, “S-400 meselesini çözebilirsek, ABD Türkiye’yi F-35 ailesine geri kabul etmekten memnuniyet duyacaktır” dedi.
Türkiye tarafında ise Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, 4 Şubat’ta yaptığı açıklamada, “Bu yetenek (F-35), eğer bizim diğer yeteneklerimizi kaybetmeden ilave olarak alacağımız bir yetenek olursa neden olmasın?” diyerek olumlu bir mesaj verdi. Milli Savunma Bakanı Yaşar Güler ise 12 Ağustos’ta F-35 konusunda görüşmelerin devam ettiğini belirtti.
İlginizi çekebilir: Microsoft işten çıkarma furyasına iki oyun daha eklendi! Call of Duty Warzone Mobile ve Warcraft Rumble
Türkiye’nin F-35 programına geri dönüp dönemeyeceği konusu, önümüzdeki süreçte hem savunma sanayii hem de diplomatik ilişkiler açısından kritik bir rol oynayacak. S-400 sorununa çözüm bulunması, Türkiye’nin savunma kapasitesine önemli katkılar sağlayabilir.