Bilgisayar donanımı ve yazılımı teknolojinin temel unsurlarıdır. Bu ikisi genellikle birbirleriyle uyumlu olarak çalışır ancak işlevsellik açısından farklılık gösterir. Söz konusu bilgisayar sistemlerini anlamak, sürekli gelişen teknolojik çağda sizlere yeni ufuklar açabilir. Bu makalede; donanım ve yazılımın ne olduğunu, nasıl gruplandırıldıklarını, aralarındaki temel farklılıkları ve çalışma prensiplerini aktaracağız.
Donanım nedir?
Donanım, bir bilgisayar sistemi oluşturan tüm fiziksel öğeleri ifade eden genel bir terimdir. Ana rolü, kullanıcının bilgisayarla bilgi alışverişinde bulunmasına yardımcı olmak ve bilgisayar verileri için fiziksel bir depolama ortamı sağlamaktır. Altı genel donanım türü vardır:
- Dahili bileşenler: Diğer donanım bileşenlerinin çalışmasını sağlayan önemli donanım cihazlarından oluşur.
- Depolama cihazları: Uzun ve kısa vadeli amaçlar için bilgi depolamaya yardımcı olurlar.
- Giriş cihazları: Kullanıcı tarafından oluşturulan verileri, bilgisayarın anlayabileceği ve işleyebileceği bir formata dönüştürürler.
- Çıkış cihazları: Bilgisayarın ürettiği bilgileri, kullanıcının anlayabileceği bir formata dönüştürürler.
- İşleme cihazları: Ham verileri birden fazla amaçla kullanılabilir bilgiye dönüştürürler.
- İletişim cihazları: Bilgisayarınızın diğer bilgisayarlarla veri alışverişi yapmasını sağlarlar.
Donanım bileşenlerinin yaygın örnekleri nelerdir?
- Anakart: Bilgisayarın anakartı, diğer tüm donanım bileşenlerini kablolar aracılığıyla güçlendiren ve bağlayan bir devre kartıdır. Çeşitli konektör türleri, her donanım bileşeninin ihtiyaçlarına bağlı olarak çeşitli yoğunluklarda elektrik sağlar.
- Merkezi işlem birimi (CPU): Bir bilgisayarın CPU’su, bilgisayar sisteminin gerçekleştirdiği çoğu işlemde önemli bir role sahiptir. Bilgisayarın giriş cihazlarından biri aracılığıyla aldığı her kullanıcı girdisini çok çeşitli aritmetik ve mantıksal işlemler kullanarak işler.
- Sabit disk: Bir bilgisayarın sabit diski; işletim sistemi, kullanıcı dosyaları ve yazılım uygulamaları gibi bilgisayarın sürekli olarak kullandığı tüm veriler için uzun süreli bir bellek depolama biçimidir. Dahili sabit diskler, bilgisayarın anakartındaki özel bir sokete bağlanır ve harici sabit diskler, bilgisayara harici bir bağlantı noktası aracılığıyla bağlanır.
- Rastgele erişimli bellek (RAM): Bir bilgisayarın RAM‘i, CPU’nun olağan işlemlerini gerçekleştirmek için kullandığı kısa süreli bir bellek depolama şeklidir. Kısa vadede sık kullanılan verileri depolayacak ve hızlı bir şekilde erişecek bir yere sahip olmak, genellikle o bilgisayar sisteminde gerçekleştirilen tüm işlemlerin hızını artırır.
- Monitör: Bir bilgisayarın monitörü, çıktısını videolar ve diğer grafik türleri aracılığıyla görsel olarak görüntüleyen bir cihazdır. CPU ve GPU ilgili görüntüleri işler ve bunları kullanıcıya göstermek için monitörü kullanır.
- Klavye: Bir bilgisayarın klavyesi, kullanıcının bilgisayar komutlarını bir metin biçiminde girmesine yardımcı olan bir donanım türüdür. Kullanıcının bilgisayara girdi vermesini daha hızlı ve daha kolay hale getiren harfler, sayılar, özel semboller ve diğer tuşları içerir.
Yazılım nedir?
Yazılım, bir kullanıcının bir bilgisayarı çalıştırmasına ve çeşitli görevleri yerine getirmek için kullanmasına izin veren belirli veriler, talimatlar veya programlar kümesi için genel bir terimdir. Bilgisayarın donanımına nasıl davranılacağı ve çeşitli görevlerin yerine getirileceği konusunda özel talimatlar yayınlayarak işlev görür. Bir bilgisayarda gerçekleştirdiğiniz her işlem yazılım kullanımını gerektirir. İki temel yazılım türü vardır:
- Sistem yazılımı: Tüm donanım bileşenlerinin çalışma ve birbirleriyle etkileşim şeklini kontrol eden programlar kümesidir. Bu programlar, bilgisayarın daha hızlı ve güvenli çalışmasını sağlar. Ayrıca diğer yazılım uygulamalarını doğru bir şekilde çalıştırırlar.
- Uygulama yazılımı: Kullanıcı için belirli görevleri yerine getiren programlardır. Bir bilgisayar sistemine farklı işlevlere sahip birden fazla uygulama yazılımı programı kurabilir ve bunları çeşitli veri depolama cihazlarında depolayabilirsiniz.
Yazılım bileşenlerinin yaygın örnekleri nelerdir?
- İşletim sistemleri: Bu sistemler, tüm donanım ve yazılım bileşenlerinin birlikte etkin bir şekilde çalışması için platform sağladıklarından dolayı temel yazılım uygulamalarıdır. Bilgisayarın temel işlevleri yerine getirmesini, tüm yazılım uygulamaları için donanım gereksinimlerini yönetmesini ve kullanıcıya bilgisayarla etkileşime girmesine yardımcı olabilecek bir arayüz sağlarlar.
- Aygıt sürücüleri: Bunlar, bilgisayarın işletim sistemi ile tüm donanım bileşenleri arasında verimli ve etkili iletişim sağlayan küçük yazılım programlarıdır. İşletim sisteminin her bir donanım bileşenini nasıl kullanabileceğine ilişkin belirli talimat kümeleri içerirler.
- Uygulama yazılımı: Uygulamalar veya programlar olarak da adlandırılan uygulama yazılımı, belirli bir amacı olan ve kullanıcının belirli hedeflere ulaşmasına yardımcı olan tüm yazılımlardan oluşur. Bazı yaygın uygulama yazılımı programları web tarayıcıları, video oyunları ve üretkenlik yazılımlarıdır.
- Programlama yazılımı: Yazılım geliştiricilerin başka uygulamalar oluşturmak için kullandıkları yazılım uygulamalarıdır. Geliştiricilere, çok çeşitli amaçlar doğrultusunda yazılım programları tasarlamak ve oluşturmak adına kullanabilecekleri bir dizi araç ve belirli diller sağlarlar.
Bu makale doğrultusunda, çeşitli örneklerle donanım ve yazılımın ne olduğunu ve ikisi arasındaki farklılıkları öğrendiniz. Donanım, bir bilgisayarın fiziksel bileşenlerini ifade eder. Yazılım ise, belirli bir görevi gerçekleştirmek adına bilgisayara verilen bir dizi komuttur. Donanımın düzgün çalışması için yazılım gereklidir. Aynı zamanda, yazılımın da komutları gerçekleştirmek için donanıma ihtiyacı vardır. İkisi bir araya gelerek bilgisayar sistemini oluşturur.
