Şeker hastalığı, tıpta diyabet olarak bilinen, vücudun kan şekeri seviyelerini düzenlemede yetersiz kaldığı bir sağlık sorunudur. Bu durum, insülin adı verilen hormonun ya yetersiz üretimi ya da etkisiz kullanımı nedeniyle ortaya çıkar. İnsülin, pankreas tarafından üretilir ve kan glukozunu hücrelere taşıyarak vücudun enerji ihtiyacını karşılar. Yetersiz insülin üretimi veya insülin direnci, kan şekerinin yükselmesine ve hiperglisemiye neden olur.
Diyabetin tanımı ve türleri
Diyabet hastalığı dört farklı türde gelişebilir. Bu türler şu şekildedir;
Tip 1 Diyabet
Genellikle çocukluk veya gençlik döneminde başlar. Bu tür diyabet, vücudun insülin üretebilen pankreas hücrelerini hedef alan otoimmün bir hastalık olarak kabul edilir. Sonuç olarak, insülin üretimi tamamen durur. Tip 1 diyabetli bireyler, hayatta kalmak için ömür boyu insülin tedavisi almak zorundadırlar.
Tip 2 Diyabet
Daha yaygın olan bu tür, genellikle yetişkinlerde görülür. Tip 2 diyabet, vücudun ürettiği insülinin yeterince etkili bir şekilde kullanılamaması veya insülinin yeterli miktarda üretilememesi ile karakterizedir. Genellikle yaşam tarzı faktörleri, obezite ve fiziksel aktivite eksikliği gibi durumlarla ilişkilidir.
Gestasyonel diyabet
Gestasyonel diyabet, hamilelik süresince ortaya çıkarç Önceden diyabet hastalığı olmayan kadınlarda etkilenebilir. Genellikle doğumdan sonra kendiliğinden düzelir. Gestasyonel diyabet tanısı, gebeliğin 24 ile 28. haftaları arasında yapılan kan testi sonrasında konulur.
Monogenik diyabet
Monogenik diyabet, hem Tip 1 hem de Tip 2 diyabetten farklı bir biçimde gelişen, nadir görülen bir diyabet türüdür ve genetik bir mutasyondan kaynaklanır. Bu durum, tek bir gendeki mutasyondan ortaya çıkar.
Şeker hastalığı belirtileri
Şeker hastalığının belirtileri genellikle kan şekeri seviyelerinin yükselmesiyle ortaya çıkar. İşte şeker hastalığı belirtilerini farklı diyabet türlerine göre gösteren tablo;
| Belirtiler | Tip 1 Diyabet | Tip 2 Diyabet | Gestasyonel Diyabet | Monogenik Diyabet |
|---|---|---|---|---|
| Aşırı susuzluk hissi | ✔️ | ✔️ | ✔️ | ✔️ |
| Sık idrara çıkma | ✔️ | ✔️ | ✔️ | ✔️ |
| Çok açlık hissi | ✔️ | ✔️ | Dehidrasyon | |
| Açıklanamayan kilo kaybı | ✔️ | Tükenmişlik hissi | ||
| Sinirli hissetmek ve ruh hali değişimleri | ✔️ | Yavaş iyileşen yaralar | ||
| Yorgunluk ve halsizlik | ✔️ | Sık enfeksiyonlar | ||
| Bulanık görme | ✔️ | ✔️ | ||
| El ve ayaklarda karıncalanma, uyuşma | ✔️ | |||
| Koltuk altı ve boyunda koyu cilt bölgeleri |
Bu belirtiler, hastalığın erken evrelerinde fark edildiğinde, tedavi sürecinin etkili olmasına yardımcı olabilir.
Diyabet tedavisi nasıl yapılır?
Diyabet tedavisi, hastalığın türüne ve bireyin ihtiyaçlarına göre değişir.
- Tip 1 Diyabet Tedavisi: Bu tür diyabet hastaları, düzenli insülin enjeksiyonlarına ihtiyaç duyar. İnsülin, genellikle enjekte edilerek alınır ve kan şekerini dengelemek için hastanın ihtiyacına göre dozaj ayarlanır. Ayrıca, beslenme ve fiziksel aktivite de tedavi sürecinde önemli rol oynar.
- Tip 2 Diyabet Tedavisi: Tip 2 diyabet tedavisi genellikle yaşam tarzı değişiklikleri ile başlar. Sağlıklı bir diyet, düzenli fiziksel aktivite ve kilo kontrolü, kan şekerini dengelemede kritik öneme sahiptir. Gerekli durumlarda, doktorlar ağızdan alınan antidiyabetik ilaçlar da önerebilir. Bu ilaçlar, vücudun insülin üretimini artırabilir veya insülinin etkisini artırarak kan şekeri seviyelerini kontrol altında tutmaya yardımcı olabilir.
Diyabet tedavisinde ilaç dışı yöntemler var mı?
Diyabet tedavisinde ilaçların yanı sıra bazı yaşam tarzı değişiklikleri ve destekleyici yöntemler de oldukça önemlidir. Hasta eğitimi, diyabet yönetiminde kritik bir rol oynar. Bireylerin, kan şekeri seviyelerini izleme, sağlıklı beslenme alışkanlıkları geliştirme ve düzenli fiziksel aktivite yapma konusunda bilinçli olmaları gerekmektedir.
Obezite, diyabet gelişiminde önemli bir risk faktörüdür. Bu nedenle kilo durumuna dikkat etmek gerekir. Ayrıca, düzenli olarak kan şekerinin kontrol edilmesi, hastaların durumlarını izlemesine ve gerekli önlemleri almasına olanak tanır.
Şeker hastalığı, yaşam tarzı değişiklikleri ve uygun tedavi yöntemleri ile yönetilebilen bir sağlık sorunudur. Hastalığın belirtilerini tanımak ve tedavi sürecine erken başlamak, bireylerin sağlıklı bir yaşam sürmelerine yardımcı olabilir.
