Sonbahar ve kış aylarında artış gösteren uyuz, son derece bulaşıcı bir cilt hastalığıdır. Uyuz kaşıntısı, özellikle akşam saatlerinde yoğunlaşır ve ortak yaşam alanları, hastaneler, askeri kışlalar ve bakım evleri gibi yerlerde hızla yayılır. Bu nedenle, uyuz hastalığının tanınması ve tedavi edilmesi oldukça önemlidir.
Uyuz hastalığı nedir?
Uyuz, Sarcoptes scabiei von hominis adı verilen bir akar türünün neden olduğu cilt rahatsızlığıdır. Bu hastalık, kaşıntı ve döküntü ile kendini gösterir. Akar, cilt altına yerleşerek, özellikle el, parmak araları ve koltuk altı gibi bölgelerde belirtilere yol açar. Tedavi edilmediğinde, uyuz belirtileri artar ve kaşıntıya bağlı cilt yaraları oluşabilir.
Uyuz hastalığının belirtileri farklılık gösterir. Genel olarak kaşıntı, kızarıklık ve ciltteki uzun, ince çizgiler yer alır. Akarlar cilt altına yerleştikten sonra tüneller açar. Bu süre içerisinde sık sık yumurtlar. Akarın yaşam döngüsü yaklaşık 1-2 ay sürer ve bu süre zarfında kaşıntı şiddetlenir.
Uyuz hastalığının nedenleri
Uyuz hastalığının en yaygın görüldüğü dönem sonbahar ve kış aylarıdır. Akar, ten teması yoluyla, ortak kullanılan havlu, çarşaf, giysi ve yatak gibi eşyalar aracılığıyla kişiden kişiye bulaşır. Uyuz akarları, vücut dışında 24 ila 48 saat kadar hayatta kalabilir, bu da hastalığın kolayca yayılmasına neden olur. Özellikle aile bireyleri ve aynı evi paylaşan kişiler arasında hızla bulaşır.
Ayrıca, uyuz hastalığının kişisel hijyen ile direkt bir bağlantısı yoktur. Akar, sadece tokalaşmak ve sarılmak gibi günlük etkileşimler yoluyla da geçebilir. İnsanlar, akar ile temas ettikten 2 ila 6 hafta sonra belirtiler göstermeye başlasa da, bu süreçte kişi başkalarına hastalığı bulaştırabilir.
Uyuz hastalığının belirtileri
Uyuz hastalığının başlıca belirtileri arasında yoğun kaşıntı ve ciltteki kızarıklıklar bulunur. Kaşıntı genellikle parmak araları, bilek, dirsek, göbek ve kalça gibi bölgelerde yoğunlaşır. Kadınlarda meme uçları, erkeklerde ise genital bölgede şiddetli kaşıntı ortaya çıkar. Çocuklarda ise yüz, kulak arkası ve ayak tabanında kaşıntılar gözlemlenir. Genel belirtiler şu şekildedir;
- Cilt yüzeyinde 1 ila 10 mm uzunluğunda çizgiler
- İçinde sıvı bulunan lezyonlar
- Siyah noktalar gibi görünen tünel uçları
- Sıcak duş sırasında artan kaşıntı
- Kızarıklık ve döküntüler
Uyuz hastalığından korunma yolları
Uyuz bulaşıcı bir hastalık olsa da, korunmak için bazı önlemler alınabilir. Bu önlemlerden biri, uyuz olduğu bilinen kişilerle doğrudan temastan kaçınmaktır. Aynı evde yaşayanlar için havlu, çarşaf ve kıyafetlerin 50 santigrat derecenin üzerindeki sıcaklıklarda yıkanması önerilir. Yatak, halı ve kilimlerin düzenli olarak temizlenmesi de önemlidir.
Kişisel hijyen kurallarına dikkat etmek ve yakın temaslardan kaçınmak, uyuzdan korunmada etkili olacaktır. Ancak, uyuz hastalığı belirtilerini göstermeden bir kişiye bulaşabileceğinden, dikkatli olunmalıdır.
Uyuz hastalığı tanısı ve tedavisi
Uyuz hastalığının tanısı, hekim tarafından yapılan fizik muayene ve hastanın tıbbi öyküsü ile konulur. Akarın yol açtığı belirtiler genellikle tanı koymak için yeterlidir, ancak bazı durumlarda laboratuvar testleri de istenebilir. Tanı konulduktan sonra tedavi süreci başlar.
Tedavi, cilt üzerine uygulanan ilaçlar ve gerekirse oral ilaçlarla desteklenir. Krem ve losyonlar, akşam uyku saatinden önce tüm vücuda uygulanır ve ertesi sabah duş alınarak işlem tamamlanır. Bu tedavi genellikle bir hafta boyunca tekrarlanır.
Sonuç olarak, uyuz hastalığı, ortak yaşam alanlarında hızla yayılabilen bir rahatsızlıktır ve yaşam kalitesini olumsuz yönde etkileyebilir. Belirtiler yaşıyorsanız, bir sağlık kuruluşuna başvurarak tanı ve tedavi almanız önemlidir. Aynı zamanda hijyen kurallarına dikkat ederek uyuzdan korunma yollarını uygulamak, hastalığın yayılmasını önlemek açısından kritik öneme sahiptir.