Türk Dil Kurumu (TDK), 20 Temmuz 2023 tarihinde yaptığı güncellemeyle Türkçe sözlüğündeki bazı kelimelerin tanımlarını değiştirdi ve önemli bir adım atarak tepki çeken dört cinsiyetçi kelime tanımını sözlükten kaldırdı. Bu güncellemeyle TDK, toplumsal dönüşümün izlerini sözlüklerine yansıtarak toplumsal cinsiyet eşitliği konusundaki hassasiyetini gösterdi. Ayrıca, “Türkiyeli” kelimesini eklemiş olsa da sosyal medyadaki tartışmaların ardından bu kelimeyi ve tanımını sözlükten çıkardı.
Türk Dil Kurumu ‘nun cinsiyetçi kelime tanımlarını sözlükten kaldırması, toplumsal dönüşüm ve bilinçlenme sürecinin önemli bir adımı olarak değerlendirilmelidir. Dilin, toplumun değerleriyle uyumlu olması ve cinsiyet eşitliğine katkı sağlaması, toplumsal değişimin izlerini dil dünyasında da görebileceğimizin bir göstergesidir. TDK’nin bu adımı, toplumdaki farkındalığın artması için atılan önemli bir adımdır ve dilin toplumsal dönüşümdeki rolünü göstermesi açısından dikkate değerdir.
TDK, geçmiş yıllarda cinsiyetçi kabul edilen dört kelime tanımını değiştirmek için yapılan imza kampanyaları ve sosyal medya tepkileri sonucunda harekete geçti. Bu tepki çeken kelimeler ve eski tanımları şu şekildeydi:
Kirli: Kadınların regl döneminde olması hali
Serbest: Kadınların ağırbaşlı olmaması ve hoppa davranışlar sergilemesi
Müsait: Kadınların flört etmeye yatkın olması ve sürekli flört durumunda olmaları
Esnaf: Kötü yola düşmüş kadın
TDK, toplumun duyarlılığını dikkate alarak bu tanımları güncellemeye karar verdi ve sözlükten kaldırdı. Bu adım, toplumsal cinsiyet eşitliği ve kadın haklarına verilen değerin önemli bir işareti oldu.
Daha önce, TDK yetkilileri cinsiyetçi kelime tanımlarına yönelik eleştirilere karşı sert bir savunma yapmışlardı. 7 Mayıs 2016 tarihli haberlerde, TDK yetkilileri, sözlükte yer alan binlerce kelimenin tanımını yapmanın zorluğuna dikkat çekmişlerdi. Ancak, toplumun talepleri ve toplumsal bilincin artışı, TDK’nin bu tanımların kaldırılması kararını vermesine yol açtı.
Sözlüğe Eklenen “Türkiyeli”
TDK’nin cinsiyetçi tanımları kaldırması, toplumsal dönüşümünün izlerini dilde de gösterdiği anlamına gelir. Dil, toplumun kültürel ve sosyal değerlerinin yansıtıldığı bir aynadır ve cinsiyetçi kelimelerin kaldırılması, toplumdaki kadın-erkek eşitliği farkındalığının arttığını gösterir.
TDK, güncellemeyle birlikte “Türkiyeli” kelimesini sözlüğe eklemişti. Ancak, bu eklemenin sosyal medyada tartışmalara yol açması sonucunda kelimeyi ve tanımını tekrar sözlükten çıkardı. Toplumun tepkisi, TDK’nin dilin kullanımını şekillendiren önemli bir kurum olarak sorumluluklarını daha hassas bir şekilde yerine getirmesi gerektiğini gösterdi.
